Kwiatostan i owoc głogu są podstawowymi surowcami zielarskimi wspomagającymi układ krążenia. Wspomagają wydolność serca poprzez utrzymanie właściwej kurczliwości i ukrwienia mięśnia sercowego oraz stabilizują ciśnienie tętnicze krwi. Oprócz tego wykazują działanie hipolipidemiczne, hipocholesterolemiczne, przeciwmiażdżycowe oraz przeciwutleniające.
Chmiel, choć często kojarzony jedynie z piwem, jest rośliną o niezwykłych właściwościach leczniczych. Zarówno szyszki chmielu jak i pozyskiwana z nich lupulina wykorzystywane są zwłaszcza jako środki uspokajające w stanach wzmożonego napięcia nerwowego, niepokoju i trudnościach w zasypianiu. Zawarte w chmielu związki gorzkie poprawiają trawienie, zwiększają wydzielanie soków trawiennych i łaknienie.
Jak wykazują badania naukowe i doświadczenia kolejnych pokoleń, bez czarny jest niezwykle cenną rośliną, nieocenioną nie tylko w okresie grypy i przeziębienia. Za główny bioaktywny składnik owoców bzu zwykle uważane są antocyjany, które zapewniają ochronę przed stresem oksydacyjnym.
Nawłoć wykazuje działanie moczopędne, odtruwające, przeciwzapalne. Wykorzystywana jest zwłaszcza w dolegliwościach układu moczowego, jak infekcje dróg moczowych i profilaktyka kamicy nerkowej. Znajduje zastosowanie również w chorobach metabolicznych i niektórych schorzeniach układu pokarmowego.
Cykoria podróżnik znajduje zastosowanie zwłaszcza w zaburzeniach trawienia i łaknienia. Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, działa żółciopędnie i żółciotwórczo. Wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Może być wykorzystywana w profilaktyce cukrzycy i chorób układu krążenia. Zawarta w korzeniu inulina jest naturalnym prebiotykiem, stymulującym wzrost korzystnej mikroflory jelit.
Jeżówka jest naturalnym immunostymulatorem. Zwiększa aktywność makrofagów i limfocytów, pobudzając działanie układu odpornościowego. Znajduje zastosowanie zwłaszcza w leczeniu przeziębienia i grypy, nawracających infekcji górnych dróg oddechowych oraz skóry. Działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwzapalnie, a także zwiększa wydolność oddechową.
Już od starożytności ceniono właściwości lecznicze babki. Zalecano jej stosowanie m.in. w ukąszeniach węży i ukłuciach skorpionów, złamaniach i obrzękach, a nawet jako antidotum na miłosne czary. Dzisiejsze badania i doświadczenie potwierdzają zasadność stosowania wielu z tradycyjnych zastosowań babki, a także ujawniają nowe właściwości i korzyści z jej stosowania. Babka łagodzi stany zapalne, wspomaga gojenie się ran, redukuje obrzęki, działa przeciwbakteryjnie, wspomaga zdrowie układu oddechowego i pokarmowego.
Właściwości lecznicze i kosmetyczne lawendy znane i wykorzystywane były już od czasów starożytnych. Wykazuje działanie m.in. uspokajające, nasenne, pobudzające trawienie, antyseptyczne, żółciopędne, rozkurczowe.
Zioła uważane są na ogół za środki bezpieczne, które można przyjmować bez większych ograniczeń. Nie można jednak zapominać, że jednoczesne przyjmowanie niektórych wyciągów ziołowych oraz leków syntetycznych niesie za sobą duże ryzyko interakcji. Jedną z najpopularniejszych roślin, która istotnie wpływa na działanie innych leków jest dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.). Dziurawiec, mimo ogromnego spektrum swojego prozdrowotnego działania, najrozsądniej jest wykorzystywać w ramach monoterapii i zrezygnować z niego podczas kuracji innymi preparatami. Może bowiem potęgować lub osłabiać działanie niektórych leków.
Kwiaty chabra są nieco zapomnianym, ale wartościowym surowcem leczniczym o łagodnym działaniu. Kwiat bławatka wykazuje działanie moczopędne, odtruwające, przeciwzapalne. Stanowi remedium w leczeniu stanów zapalnych oczu. Antocyjany zawarte w kwiatach bławatka poprawiają mikrokrążenie w obrębie naczyniówki i tęczówki oka oraz aktywują odtwarzanie rodopsyny, co może wpływać na poprawę wzroku.
Kwiaty bzu czarnego wykorzystywane są zwłaszcza w przeziębieniach i chorobach gorączkowych jako środek napotny i przeciwgorączkowy. Znajdują również zastosowanie w schorzeniach przebiegających z osłabieniem naczyń włosowatych. Ze względu na zawartość polifenoli, kwiaty wykazują wysoką aktywność antyoksydacyjną, neutralizując wolne rodniki tlenowe. Wykazują działanie moczopędne, odtruwają organizm i wzmagają wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii.
Syrop z kwiatów bzu to świetny środek wzmacniający, sprawdzający się w stanach przeziębienia i osłabienia. Działa przeciwkaszlowo, ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny śluzowej w drogach oddechowych. Ponadto wspomaga wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii.
Żywokost lekarski jest rośliną leczniczą przeznaczoną do stosowania zewnętrznego. Aktywuje procesy regeneracji chrząstek i kości, przyspiesza gojenie się ran. Jest środkiem przeciwzapalnym i przeciwbólowym, łagodzi obrzęki mięśni i stawów, siniaki oraz skręcenia. Zmniejsza opuchliznę, poprawia krążenie, nawilża i regeneruje. Warto sięgać po niego w rekonwalescencji po kontuzjach i złamaniach, a także otarciach, stłuczeniach, oparzeniach i odmrożeniach.
Syrop z pędów sosny sprawdzi się zwłaszcza w infekcjach górnych dróg oddechowych, przeziębieniu i osłabieniu. Wykazuje działanie wykrztuśnie, antybakteryjne, przeciwzapalne, ogólnie wzmacniające.
Jasnota biała największe zastosowanie znajduje w leczeniu chorób i dolegliwości kobiecych. To jednak nie jej jedyne wykorzystanie. Stosowana jest także w infekcjach górnych dróg oddechowych, układu pokarmowego i układu moczowego. Wykazuje właściwości przeciwzapalne, powlekające, przeciwwysiękowe, rozkurczowe, odtruwające.
Czosnek niedźwiedzi znajduje zastosowanie jako roślina lecznicza, jadalna i ozdobna. Wykazuje działanie m.in. przeciwdrobnoustrojowe, przeciwutleniające, przeciwnowotworowe, przeciwmiażdżycowe, kardioprotekcyjne. W kuchni stanowi cenny i aromatyczny dodatek do kanapek, sałatek, zup i wielu innych potraw. Warto sprowadzić go do swojego ogrodu i czerpać z jego licznych korzyści.
Miodunka znajduje zastosowanie zwłaszcza w leczeniu chorób układu oddechowego, stąd też jej nazwa rodzajowa Pulmonaria (łac. pulmo - płuco). Nazwy gwarowe miodunki to natomiast płucnik, suchotnik czy płucne ziele. Ze względu na charakterystyczne dwukolorowe kwiaty niektórzy nazywają ją Jasiem i Małgosią. Surowiec wykazuje działanie wykrztuśne, ściągające, osłaniające, zmiękczające, wzmacniające, antyoksydacyjne, przeciwzapalne.
Podbiał należy do najstarszych roślinnych środków wykorzystywanych w leczeniu stanów zapalnych układu oddechowego. Wykazuje właściwości osłaniające, powlekające, przeciwkaszlowe, wykrztuśne, przeciwzapalne, antyseptyczne, przeciwskurczowe. Do celów leczniczych mogą być wykorzystywane zarówno liście, jak i kwiaty.
Gwiazdnica wielu kojarzy się jedynie z uciążliwym chwastem. W tej niepozornej roślinie kryje się jednak szereg cennych substancji aktywnych warunkujących jej właściwości lecznicze. W medycynie ludowej gwiazdnica ceniona jest zwłaszcza ze względu na swoje dobroczynne działanie na skórę. Działa przeciwzapalnie, regenerująco, łagodząco na podrażnienia. Przyspiesza gojenie się ran, nawilża i uelastycznia skórę.
Kozieradka zdobyła słuszne uznanie ze względu na swoje szerokie właściwości lecznicze, m.in. przeciwcukrzycowe, przeciwmiażdżycowe, przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe, neuroprotekcyjne, gastroprotekcyjne, antyoksydacyjne, a także wpływ na gospodarkę hormonalną. Dowiedziono, że może być pomocna w takich dolegliwościach jak PCOS u kobiet oraz niedobór androgenów u mężczyzn.
Koszyczek rumianku jest jednym z najpopularniejszych i najczęściej wykorzystywanych surowców zielarskich. Wykazuje szereg właściwości leczniczych, a przy tym jest na tyle bezpieczny, że może być stosowany nawet u niemowląt. Działa m.in. przeciwzapalnie, odkażająco, przeciwskurczowo, antyalergicznie, uspokajająco.
W leczeniu przeziębienia z pomocą mogą przyjść nam surowce naturalne, które zniwelują uciążliwe objawy, wzmocnią organizm i umożliwią szybszy powrót do zdrowia. Zaprezentowane rośliny i pochodzące z nich surowce są powszechnie znane i pospolicie występujące na terenie naszego kraju, co dodatkowo przemawia za skompletowaniem ich do swojej apteczki.
Nasiona lnu działają łagodząco i osłaniająco na błony śluzowe. Przyspieszają gojenie, wykazują właściwości przeciwzapalne, łagodzą zaparcia i dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Wytłaczany z nasion lnu olej lniany jest źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Korzystnie wpływa na profil lipidowy krwi, obniża poziom „złego” cholesterolu LDL.
Kurkuma w kulturze i medycynie wschodniej wykorzystywana jest od tysięcy lat. Jest cenioną rośliną przyprawową, barwierską, a przede wszystkim leczniczą. Szerokie działanie terapeutyczne zawartej w kurkumie kurkuminy sprawia, że jest ona rozważana jako skuteczny środek uzupełniający w profilaktyce i leczeniu wielu chorób i dolegliwości.
Jemioła od wieków uznawana była za symbol miłości, życia i płodności. Ziele druidów to jednak nie tylko symbolika i wierzenia. Jemioła wykazuje szereg właściwości leczniczych i może być sprzymierzeńcem m.in. w leczeniu onkologicznym. Stymuluje układ odpornościowy i wspomaga eliminację komórek nowotworowych.
Igliwie i młode gałązki świerka pospolitego mogą być wykorzystywane leczniczo. To właśnie w zimie świerk zawiera najwięcej żywicy i witaminy C. Znajduje zastosowanie zwłaszcza w leczeniu stanów zapalnych układu oddechowego. Działa wykrztuśnie, przeciwdrobnoustrojowo, przeciwzapalnie i wzmacniająco.
Żywotnik, znany również jako tuja, jest bardzo popularną, chętnie sadzoną na żywopłoty rośliną ozdobną. Najczęściej sadzony w naszym kraju żywotnik zachodni (Thuja occidentalis) działa m.in. przeciwdrobnoustrojowo, przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie, przeciwwirusowo, stymulująco na układ odpornościowy. Wykorzystywany jest w fitoterapii, homeopatii i weterynarii.
Żółtlicę można wykorzystać zarówno do celów leczniczych, jak i kulinarnych. W Kolumbii i Peru jest bardzo popularnym ziołem i warzywem. W medycynie ludowej na całym świecie wykorzystywana jest zwłaszcza w leczeniu problemów dermatologicznych i różnego rodzaju ran.
Mniszek jest znanym i cenionym surowcem leczniczym, ma znaczenie zwłaszcza jako środek żółciopędny i poprawiający trawienie. Znajdziemy go w wielu mieszankach ziołowych, m.in. wspomagających pracę wątroby, pobudzających wydzielanie soku żołądkowego, obniżających poziom cukru i lipidów we krwi, pobudzających procesy przemiany materii, moczopędnych, odtruwających czy wspomagających odchudzanie.
Liście borówki brusznicy wykorzystywane są zwłaszcza jako środek dezynfekujący drogi moczowe. Działanie to jest związane z arbutyną i jej pochodnymi i ich działaniem przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym. Liście brusznicy usprawniają funkcjonowanie układu moczowego oraz wspomagają organizm w zwalczaniu infekcji i stanów zapalnych.
Topinambur jest cennym źródłem składników mineralnych, pokarmowych i witamin. Na szczególną uwagę zasługuje gromadzona w jego bulwach inulina, która stymuluje wzrost korzystnej mikroflory jelit. Reguluje pasaż treści pokarmowej, zmniejsza poposiłkowy poziom cukru, ułatwia wchłanianie pierwiastków, a także wspiera odporność naszego organizmu.
Owoce pigwowca mogą przyczyniać się do wzbogacenia diety w silne antyoksydanty oraz liczne mikro- i makroelementy, które są niezwykle ważne w utrzymaniu zdrowia człowieka. Podkreśla się ich działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwbólowe, przeciwskurczowe, immunoregulacyjne.
Owoc dzikiej róży jest surowcem witaminowym. Słynie zwłaszcza z bardzo wysokiej zawartości witaminy C (kwasu askorbinowego). Świeże owoce mogą zawierać jej nawet do 1200 mg/100 g. Wykorzystywane są zwłaszcza jako środek odżywczy i wzmacniający. Warto po nie sięgać w przeziębieniach, stanach ogólnego osłabienia czy rekonwalescencji.
Geranium swoje właściwości lecznicze zawdzięcza przede wszystkim zawartości olejku geraniowego. Wykazuje szereg właściwości, działa m.in. przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwwirusowo, przeciwpasożytniczo, przeciwzapalnie, przeciwbólowo, uspokajająco.
Ocet jabłkowy to jeden z najpopularniejszych domowych octów. Wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych, znajduje również szerokie zastosowanie w kuchni. zawiera kwas octowy i inne kwasy organiczne, dzięki czemu wykazuje właściwości przeciwdrobnoustrojowe, działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.
Ze względu na urozmaicony skład chemiczny, krwawnik wywiera szerokie działanie farmakologiczne. Stosowany jest najczęściej w stanach zapalnych przewodu pokarmowego i zaburzeniach trawiennych.
W lecznictwie ludowym wrotycz był popularnym środkiem owadobójczym i dezynfekującym. Stosowany był zwłaszcza jako środek zwalczający pasożyty przewodu pokarmowego.
Krwawnica, ze względu na właściwości przeciwutleniające, ściągające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, wykazuje duży potencjał dermokosmetyczny. Stosowana jest przy atopowym zapaleniu skóry, owrzodzeniach, wypryskach sączących, trudno gojących się ranach, łojotoku, trądziku, rozszerzonych porach. Pomocna również przy osłabionych włosach ze skłonnością do przetłuszczania.
Ziele nostrzyka wykorzystywane jest w leczeniu zastojów żylnych i limfatycznych, zapalenia żył, żylaków kończyn dolnych, guzków krwawniczych, obrzęków o różnej etiologii. Zmniejsza obrzęk kostek, nocne kurcze łydek, uczucie ciężkości nóg.
Lebiodka pospolita (oregano) jest cenną rośliną leczniczą i przyprawową. Ziele lebiodki wykazuje działanie antyseptyczne, przeciwzapalne, wykrztuśne, moczopędne, żółciopędne, napotne, mlekopędne, odtruwające, przeciwobrzękowe, rozkurczowe, uspokajające.
W związku z obecnością rozmaitych składników, dziurawiec wykazuje wielokierunkowe działanie. Należy jednak zaznaczyć, że działanie to zależy w dużym stopniu od odpowiedniego doboru wykorzystywanych rozpuszczalników.
Lipa wykorzystywana jest zwłaszcza w lekkich przeziębieniach jako środek napotny. Sprawdza się w stanach gorączkowych i nieżytach dróg oddechowych. Dzięki zawartości śluzów działa osłaniająco, zmiękczająco, przeciwkaszlowo i łagodząco na podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego i gardła.
Jako surowiec krzemionkowy, skrzyp poprawia wygląd skóry, włosów i paznokci. Korzystnie wpływa na włókna kolagenu obecne w skórze, podnosi ich elastyczność. Wzmacnia włosy i paznokcie, zapobiega ich rozdwajaniu i łamliwości.
Szampan, a właściwie musujący, aromatyczny i orzeźwiający napój. Uzyskanie bąbelków jest możliwe dzięki naturalnej fermentacji, zachodzącej dzięki obecnych na kwiatach czarnego bzu dzikich drożdży. Po jego wypiciu nie liczmy jednak na alkoholowe upojenie. Alkoholu w takim „szampanie” znajdziemy nie więcej niż w kefirze, co jest świetną informacją dla osób stroniących od procentów.
Koniczyna koniczyna czerwona znana jest zwłaszcza jako zioło dla kobiet. W swoim składzie zawiera bowiem izoflawony, które swoją budową przypominają żeńskie estrogeny. Dzięki temu mogą być pomocne w okresie klimakterium, gdy produkcja naturalnych estrogenów spada.
Glistnik jaskółcze ziele jest niezwykłą rośliną o bardzo silnym działaniu. Jest idealnym przykładem na potwierdzenie słynnych słów Paracelsusa: „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, bo tylko dawka czyni truciznę.”
Kwiaty tarniny działają moczopędnie, odtruwająco, przeciwzapalnie. Łagodzą stany zapalne dróg moczowych, usuwają z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii. Wzmacniają i uszczelniają śródbłonki naczyń krwionośnych. Działają napotnie i łagodnie przeczyszczająco. Stosowane zewnętrznie łagodzą trądzik i stany zapalne skóry.
Podagrycznik wykorzystywany był już od czasów starożytnych, zwłaszcza w leczeniu chorób reumatycznych, dny moczanowej i rwy kulszowej. Dzięki zawartości poliacetylenów wykazuje właściwości przeciwzapalne.
Nazwa czosnaczek pochodzi od charakterystycznego posmaku i wyczuwalnego po roztarciu w palcach zapachu czosnku. Dzięki temu wykazuje ogromny potencjał kulinarny. Z czosnaczkiem warto jednak zapoznać się nie tylko ze względu na jego walory smakowe, a również całe spektrum cennych właściwości prozdrowotnych.
Zaczynając interesować się światem ziół często spotykamy się z takimi określeniami. Wtedy zastanawiamy się też czy są to nazwy synonimiczne? A może oznaczają coś zupełnie innego?
Przed Tobą garść wskazówek, które warto wziąć pod uwagę zanim wybierzesz się do lasu czy na łąkę. Dowiedz się jak zbierać zioła z korzyścią dla siebie i środowiska.