Geranium (Pelargonium graveolens)
Cenna roślina doniczkowa
Nazewnictwo i morfologia
Obok geranium, inne nazwy zwyczajowe pelargonii pachnącej to anginka, anginowiec, ruzyndla. Nazwą pelargonia pachnąca określa się również całą grupę mieszańców pochodzących od innych gatunków pelargonii o silnym zapachu.
Pelargonia pachnąca jest rośliną wieloletnią, należącą do rodziny bodziszkowatych (Geraniaceae). Jest półkrzewem osiągającym wysokość ok. 1 m. Rozrasta się dość szybko, z czasem dolna część łodygi drewnieje. Liście geranium są długoogonkowe, głęboko powycinane, ząbkowane na brzegach. Ze względu na zawartość olejku eterycznego wydzielają aromatyczny cytrynowo-różany zapach.
Kwiaty są niewielkie, złożone z 5 płatków barwy białej, różowej lub bladopurpurowej. Górne płatki kwiatowe zazwyczaj mają ciemniejsze żyłkowanie. Niestety, kwitnienie występuje dość rzadko.
Wskazówki do uprawy
Geranium wymaga słonecznego stanowiska i przeciętnej temperatury pokojowej. W cieniu słabiej pachnie, nie kwitnie, a pędy nadmiernie się wyciągają.
Jest rośliną wrażliwą na nadmiar wilgoci w glebie, dlatego podłoże powinno być przepuszczalne. Zastoje wodne mogą prowadzić do chorób grzybowych korzeni. Roślinę można sadzić w uniwersalnej ziemi do kwiatów, warto jednak przemieszać ją z garścią żwiru lub grubego piasku. Na dnie doniczki należy utworzyć warstwę drenażową, wykorzystując np. keramzyt. Doniczka powinna mieć dziurki w podstawie.
Podlewamy średnio co 7 dni, gdy podłoże przeschnie po poprzednim podlewaniu. W zimie podlewamy oszczędniej. Jeśli dolne liście zaczną zasychać i żółknąć, będzie to sygnał, że roślina ma jednak zbyt sucho. Geranium mimo wszystko lepiej jest jednak chwilowo przesuszyć niż przelać.
Jeśli będziemy przycinać wierzchołki pędów, dolna część rośliny będzie się bardziej rozrastać, przybierając krzewiastego pokroju.
Raz w roku, wiosną, należy przesadzić roślinę do nieco większej doniczki. Przesadzić należy na pewno wtedy, gdy korzenie będą przerastać dolnymi otworami drenażowymi.
Geranium nie wymaga szczególnie żyznej gleby, niektórzy jednak wskazują na możliwość wspomagania rośliny w okresie nasilonego wzrostu nawozem. Wykorzystać należy nawóz do pelargonii lub nawóz do roślin doniczkowych. Nawożenie przeprowadza się od marca do września raz na dwa tygodnie. Nie nawozi się w okresie zimowym.
Roślinę możemy rozmnażać. W tym celu należy delikatnie oderwać gałązkę i wstawić ją do wody. Po kilku dniach powinny pojawić się korzenie i będziemy mogli posadzić nową roślinę.
Olejek geraniowy – skład i właściwości
Geranium swoje właściwości lecznicze zawdzięcza przede wszystkim zawartości olejku geraniowego (Oleum geranii). Znanych jest ok. 700 odmian geranium (rodzaj Pelargonium, rodzina Geraniaceae), najwięcej olejku wytwarza jednak pelargonia pachnąca.
Do głównych składników olejku geraniowego należą geraniol i cytronellol. Olejek zawiera także kwas geraniowy, linalol, mirtenol, terpineol, cytral i eugenol.
Olejek geraniowy wykazuje szereg właściwości leczniczych. Działa m.in. przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwwirusowo, przeciwpasożytniczo, przeciwzapalnie, przeciwbólowo, uspokajająco.
Dzięki tym właściwościom geranium wykorzystywane jest do hamowania procesów zapalnych i różnego rodzaju infekcji. Sprawdzi się w bólach gardła, katarze, anginie, przeziębieniu, grypie, stanach zapalnych zatok, bólach głowy, bólach stawów. Znajduje również zastosowanie w leczeniu drobnych uszkodzeń skóry, wyprysków, trądziku, egzemy, łupieżu, a także zapalenia błony śluzowej jamy ustnej. Olejek z geranium polecany jest w stanach nierównowagi emocjonalnej, drażliwości, niepokoju, stresu, menopauzie.
Geraniol, główny składnik olejku geraniowego, cechuje się właściwościami owadobójczymi i odstraszającymi owady. Jest dobrą i naturalną alternatywną do zwalczania szkodników. Produkty zawierające geraniol stosowane są do odstraszania komarów. Geraniol wykazuje również aktywność repelentną w stosunku do much domowych oraz kleszczy.
Wskazuje się na działanie przeciwnowotworowe geraniolu. Aktywność wobec nowotworów jest związana jest zwłaszcza z obniżaniem poziomu białka Bcl-2, którego wzrost występuje w początkowych fazach procesu nowotworowego. Sugeruje się, że geraniol może hamować proliferację komórek nowotworowych przez pobudzanie ich do apoptozy, czyli naturalnej śmierci. Leczenie geraniolem może znacznie obniżać czynniki prozapalne.
Jak wykorzystać geranium?
– Na ból ucha
Tradycyjnie geranium wykorzystywano w bólu ucha. W tym celu liść należało złożyć na pół, nieco pognieść, a następnie płytko umieścić w uchu. Podobnie postępowano podczas kataru, z tą różnicą, że zamiast do ucha liść wkładano do nosa.
– Na ból gardła i stany zapalne jamy ustnej
Napar z geranium: kilka-kilkanaście liści drobno pokroić, a następnie zalać wrzątkiem i zostawić pod przykryciem na ok. 20 minut. Po ostygnięciu napar odcedzić. Płukać jamę ustną i gardło kilka razy dziennie.
– Na problemy skórne
Okłady na dolegliwości skórne można wykonywać ze zmiażdżonych liści. Do przemywania możemy stosować również przestudzony, mocny napar.
– Na bóle reumatyczne
Nalewka z geranium: świeże liście rozdrobnić i zalać alkoholem 60% w proporcji 1:5. Odstawić na miesiąc w ciemnym miejscu, codziennie zakołysać słojem dla lepszej ekstrakcji. Po miesiącu przecedzić i przelać do butelek. Przechowywać z dala od promieni słonecznych.
W stanach osłabienia i przeziębienia 2-3 razy dziennie zażywać kilka kropli nalewki w rozcieńczeniu z wodą. Nalewkę można stosować zewnętrznie wcierając w przypadku bóli reumatycznych, a także bólu głowy, kataru, przeziębienia.
– Na katar i przeziębienie
Inhalacje z geranium: kilka-kilkanaście pokrojonych liści zalać wrzątkiem. Pochylić się nad naczyniem na 10 minut i przykryć głowię ręcznikiem. Taka kuracja wspomoże nas w walce z infekcjami oraz udrożni drogi oddechowe. Do inhalacji możemy wykorzystać także geraniowy olejek eteryczny, przy czym do celów leczniczych należy wykorzystywać jedynie olejki wysokiej jakości.
– Na spokój ducha
Już sam zapach świeżych liści będzie działał kojąco. Napar z geranium dodatkowo wyciszy i uspokoi. Wspomóc nas może również relaksacyjna kąpiel z liśćmi geranium.
– Przeciwko komarom, molom i kleszczom
Przeciwko komarom wystarczy mieć geranium na swoim parapecie – nie lubią jego zapachu. Dla profilaktycznego odstraszania moli liście geranium można umieścić w szafkach. Za preparat odstraszający kleszcze może posłużyć natomiast nalewka. Należy przelać ją do buteleczki z atomizerem i co jakiś czas rozpylać podczas spaceru.
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Geranium może działać uczulająco. Przed zastosowaniem warto wykonać próbę uczuleniową.
Olejek geraniowy, ze względu na działanie stymulujące estrogeny, nie jest zalecany do stosowania u kobiet przyjmujących antykoncepcję hormonalną oraz u dzieci do 6. roku życia.
Treści zawarte na blogu potraktuj jako ciekawostkę edukacyjną.
Nie mogą one zastąpić fachowej porady u odpowiednio wyspecjalizowanego lekarza i/lub fitoterapeuty.
Wanda Mączka, Katarzyna Wińska, Małgorzata Grabarczyk, Mirosław Anioł, „Właściwości biologiczne geraniolu”, Postępy fitoterapii, tom 17, nr 1, 2016: http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2016/04/pf_2016_039-043.pdf
Anna Kędzia, „Wrażliwość bakterii beztlenowych na olejek geraniowy (Oleum geranii), Postępy Fitoterapii, nr 3, 2007: http://www.czytelniamedyczna.pl/2419,wrazliwo-bakterii-beztlenowych-na-olejek-geraniowy-oleum-geranii.html
Anna Kędzia, „Przeciwgrzybicze działanie olejku geraniowego (Oleum Geranii)”, Postępy Fitoterapii, nr 4, 2009: http://www.czytelniamedyczna.pl/2657,przeciwgrzybicze-dziaanie-olejku-geraniowego-oleum-geranii.html
Anna Bieda, Agnieszka Wróblewska, Piotr Miądlicki, „Właściwości lecznicze geraniolu – przegląd piśmiennictwa”, Pomeranian Journal of Life Sciences, tom 65, nr 1, 2019: https://sciendo.com/pdf/10.21164/pomjlifesci.529
Homebook.pl, „Anginka (pelargonia pachnąca) – pielęgnacja i uprawa w domu”, dostęp dn. 04.10.2022: https://www.homebook.pl/artykuly/5058/anginka-pelargonia-pachnaca-pielegnacja-i-uprawa-w-domu
Polish Jungle „Pelargonia pachnąca czyli geranium”, dostęp dn. 04.10.2022: https://polishjungle.com/pelargonia-pachnaca-czyli-geranium/
PoradnikOgrodniczy.pl, „Pelargonia pachnąca – zastosowanie, właściwości lecznicze, uprawa”, dostęp dn. 04.10.2022: https://poradnikogrodniczy.pl/pelargonie-pachnace.php