Kwiaty bzu czarnego (Sambuci flos)
Wykorzystanie w ziołolecznictwie
Bez czarny (Sambucus nigra L.) jest popularną, wykorzystywaną od wieków rośliną leczniczą. W ziołolecznictwie wykorzystywane są zwłaszcza kwiaty (Sambuci flos) oraz owoce (Sambuci fructus). Wpis o owocach możesz przeczytać tu: “Owoce bzu czarnego – do walki z wirusami”. Znajdziesz w nim między innymi informacje jak przetwarzać owoce by nie były dla nas trujące, a także przepis na syrop.
Jak zbierać kwiaty bzu czarnego?
Bez czarny kwitnie od końca maja do końca czerwca. Baldachy kwiatowe zbiera się na początku kwitnienia w suche i słoneczne dni. Kwiatostany, z których opadają już przekwitające kwiaty nie powinny być już zbierane – dają niepełnowartościowy surowiec leczniczy.
Na każdym etapie zbiorów z kwiatami należy postępować ostrożnie, gdyż są delikatne, łatwo się gniotą i ciemnieją. Baldachy kwiatowe ścina się sekatorami i luźno układa w koszach.
Jak suszyć kwiaty bzu czarnego?
Przeznaczony do suszenia surowiec warto rozkładać cienką warstwą na papierze, aby móc później zebrać cenny pyłek, który podczas suszenia zacznie się osypywać. Suszenie należy przeprowadzać w zacienionym i przewiewnym miejscu. Temperatura suszenia nie powinna przekraczać 30°C.
Prawidłowo wysuszone kwiaty powinno zachować naturalną białokremową barwę. Kwiaty przechowuje się w szczelnie zamkniętych słojach, uprzednio należy odciąć z baldachów kwiatowych grubsze łodygi.
Co w swoim składzie zawierają kwiaty bzu czarnego?
Kwiaty bzu czarnego zawierają flawonoidy (rutozyd, pochodne kemferolu i kwercetyny), kwasy fenolowe (kwas kawowy, kwas ferulowy, kwas chlorogenowy), triterpeny (alfa-amyryna, beta-amyryna, kwas oleanolowy, kwas ursolowy), fitosterole (kampesterol, beta-sitosterol, stigmasterol), aminy (etyloamina, izobutyloamina, cholina), nitrylozydy (sambunigryna), garbniki, śluzy, związki mineralne.
Jakie właściwości wykazują kwiaty bzu czarnego?
Kwiaty bzu czarnego wykorzystywane są zwłaszcza w przeziębieniach i chorobach gorączkowych jako środek napotny i przeciwgorączkowy. Znajdują również zastosowanie w schorzeniach przebiegających z osłabieniem naczyń włosowatych. Wodne wyciągi z kwiatów bzu czarnego uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne. Ponadto ułatwiają odksztuszanie zalegającej wydzieliny w drogach oddechowych. Ze względu na zawartość polifenoli, kwiaty wykazują wysoką aktywność antyoksydacyjną, neutralizując wolne rodniki tlenowe. Wykazują działanie moczopędne, odtruwają organizm i wzmagają wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii.
Napar z kwiatu bzu czarnego stosowany na skórę i błony śluzowe działa przeciwzapalnie, antyseptycznie i przeciwobrzękowo. Często wykorzystywany jest w stanach zapalnych do płukania jamy ustnej i gardła, a także kąpieli kosmetycznych. Można przemywać nim skórę suchą i podrażnioną, przyspiesza regenerację naskórka, rozjaśnia i wyrównuje koloryt.
Przetwory z kwiatów bzu czarnego
Napar z kwiatów bzu czarnego:
1 łyżkę rozdrobnionych kwiatów zalać 1 szklanką wrzącej wody. Parzyć pod przykryciem przed 30 minut, po tym czasie odcedzić.
Jak podaje dr Henryk Różański: „Przy nieżytach układu oddechowego i przeziębieniu pić co 2 godziny po 100 ml. Przy innych chorobach 2 szklanki dziennie przez 1-2 tygodnie, następnie 1 szklanka dziennie (pękanie naczyń krwionośnych, profilaktyka kamicy moczowej, kuracje odtruwające, przy chorobach skóry).”
Syrop z kwiatów bzu czarnego:
Przepis na syrop z kwiatów znajdziesz w osobnym wpisie: „Syrop z kwiatów czarnego bzu – skuteczny środek w walce z przeziębieniem”.
Szampan z kwiatów bzu czarnego:
Z kwiatów można wykonać również musujący, aromatyczny, fermentowany napój, który powszechnie nazywany jest szampanem. Przepis dostępny jest tu: „Szampan z kwiatów bzu czarnego”. Z pewonścią sprawdzi się podczas upałów.
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na surowiec. Kwiaty bzu czarnego są na ogół uważane za surowiec bezpieczny do stosowania, jednak ze względu na niewystarczającą ilość danych w tym zakresie, nie zaleca się jego stosowania w okresie ciąży i laktacji oraz u dzieci poniżej 12 roku życia.
Treści zawarte na blogu potraktuj jako ciekawostkę edukacyjną.
Nie mogą one zastąpić fachowej porady u odpowiednio wyspecjalizowanego lekarza i/lub fitoterapeuty.
European Medicines Agency, „European Union herbal monograph on Sambucus nigra L., flos”, EMA/HMPC/611512/2016, 2018
European Medicines Agency, „Assessment report on Sambucus nigra L., flos”, EMA/HMPC/611504/2016, 2018
Stanisław Kohlmünzer, „Farmakognozja”, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, wydanie V, Warszawa, 2017
Eliza Lamer-Zarawska et al., „Fitoterapia i leki roślinne”, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2014
Henryk Różański, „Bez czarny – Sambucus nigra Linne w fitoterapii praktycznej; czas zbioru kwiatów”, Medycyna dawna i współczesna, 2008: https://rozanski.li/221/bez-czarny-sambucus-nigra-linne-w-fitoterapii-praktycznej-czas-zbioru-kwiatw/
Ruta Kowalska, „O czym szumią zioła. Podręcznik ziołolecznictwa”, tom 1, Grabowo, 2021
Mateusz Emanuel Senderski, „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie”, Podkowa Leśna, wydanie 3, 2017